چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها | بازسازی آثار تاریخی، مدل‌های تعاملی و تجربه نوین بازدید

کاربردهای چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها

چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها تنها یک ابزار فناورانه نیست، بلکه رویکردی نوین برای بازتعریف تجربه بازدیدکنندگان و حفاظت از میراث فرهنگی است. این فناوری با ترکیب دقت دیجیتال و امکان بازتولید فیزیکی، شیوه‌های سنتی نمایش و آموزش را متحول کرده است. موزه‌ها با کمک چاپ سه‌بعدی می‌توانند آثار تاریخی آسیب‌پذیر را بازسازی کنند، فرصت لمس و تجربه مستقیم را برای مخاطبان فراهم آورند و نمایشگاه‌های خلاقانه‌تری طراحی کنند. در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای پرینتر سه بعدی  در حوزه موزه‌داری بررسی می‌شود.

 دسترس‌پذیری و آموزش

برای موزه‌هایی که به‌دنبال در دسترس‌تر کردن مجموعه‌های خود هستند، چاپ سه‌بعدی ابزاری بی‌نظیر است. بازتولید آثار تاریخی این امکان را می‌دهد که مجموعه‌ها خارج از موزه نیز ارائه شوند. مدارس، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و حتی بیمارستان‌ها می‌توانند از این نسخه‌ها برای اهداف آموزشی استفاده کنند. در نتیجه، افراد بیشتری امکان تجربه و یادگیری از طریق آثار فرهنگی را پیدا می‌کنند.

تجربه لمسی و تعاملی

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها، خلق تجربه‌ای لمسی برای بازدیدکنندگان است. این موضوع به‌ویژه برای نابینایان و کم‌بینایان تحولی بزرگ محسوب می‌شود، زیرا آن‌ها برای نخستین بار می‌توانند با لمس نسخه‌های چاپ‌شده از آثار تاریخی، ارتباطی عمیق‌تر با میراث فرهنگی برقرار کنند. حتی برای بازدیدکنندگان عادی، لمس یک مجسمه یا شیء تاریخی – هرچند نسخه چاپی آن – تجربه‌ای متفاوت از دیدن پشت شیشه است.

حفاظت و مرمت آثار تاریخی

حفاظت از آثار شکننده همیشه یکی از چالش‌های بزرگ موزه‌ها بوده است. چاپ سه‌بعدی راهکاری هوشمندانه برای حل این مشکل فراهم می‌آورد. موزه‌ها می‌توانند از اشیاء آسیب‌دیده یا در معرض خطر نسخه‌ای چاپ‌شده تولید کرده و آن را در نمایشگاه به‌جای نسخه اصلی قرار دهند. از سوی دیگر، قطعات گمشده یا شکسته آثار باستانی را می‌توان با اسکن و بازسازی دیجیتال دوباره به شکل اولیه بازگرداند. این کار هم به حفظ نسخه اصلی کمک می‌کند و هم امکان نمایش کامل‌تر آثار را به بازدیدکنندگان می‌دهد.

نمایشگاه‌ها و غرفه‌های موقت

چاپ سه‌بعدی همچنین در طراحی نمایشگاه‌های موقت یا پروژه‌های مشارکتی نقشی کلیدی ایفا می‌کند. موزه‌ها می‌توانند به‌راحتی کپی آثار یا سازه‌های تاریخی را برای نمایشگاه‌های خارج از کشور، نمایشگاه‌های آموزشی یا رویدادهای فرهنگی تولید کنند. این رویکرد هزینه‌ها را کاهش داده و انعطاف‌پذیری بالایی برای برنامه‌ریزی نمایشگاه‌ها ایجاد می‌کند.

نمونه‌هایی از پروژه‌های چاپ سه‌بعدی در موزه‌های بزرگ جهان

چاپ سه‌بعدی در بسیاری از موزه‌های معتبر دنیا به‌عنوان ابزاری نوآورانه برای نمایش و بازسازی آثار تاریخی به‌کار گرفته شده است. از لندن و نیویورک گرفته تا اسپانیا و دانشگاه هاروارد، این فناوری توانسته تجربه‌ای متفاوت برای بازدیدکنندگان فراهم آورد و نقش مهمی در حفاظت و آموزش ایفا کند. در ادامه به معرفی چند نمونه واقعی از پروژه‌های موفق چاپ سه‌بعدی در موزه‌های بزرگ جهان می‌پردازیم.

موزه The Victoria and Albert، لندن

موزه V&A لندن از پیشگامان استفاده از فناوری چاپ سه‌بعدی در پروژه‌های فرهنگی است. در آوریل ۲۰۱۸، این موزه همکاری ویژه‌ای با بیمارستان کودکان Great Ormand Street آغاز کرد. هدف این پروژه ایجاد تجربه‌ای خلاقانه برای کودکانی بود که در بخش ایزوله منتظر پیوند مغز استخوان بودند.

کارکنان موزه با استفاده از اسکن‌های سه‌بعدی و تبلت‌های ویندوزی، مدل‌های دیجیتالی آثار را به کنار تخت بیماران بردند. کودکان می‌توانستند طرح‌های مخصوص خود را بسازند و سپس این طرح‌ها در اتاق بازی بیمارستان چاپ و برای لمس و مشاهده در اختیارشان قرار می‌گرفت.

Alex Flowers، از مدیران موزه V&A، در این‌باره می‌گوید:

«بیرون آوردن موزه از دیوارهای South Kensington برای کسانی که امکان بازدید ندارند، بسیار مهم است. این کار کمک می‌کند فرهنگ و مجموعه‌های ما در دسترس همه قرار گیرد. ما با فعالیت‌های خلاقانه می‌خواهیم حواس‌پرتی مثبت و تجربه‌ای معنادار ایجاد کنیم.»

موزه The Metropolitan، نیویورک

موزه متروپولیتن (Met) همواره در زمینه دیجیتال‌سازی و نوآوری فعال بوده است. این موزه بیش از ۷۰ مدل سه‌بعدی از مجموعه‌های خود – شامل مجسمه‌ها، تندیس‌ها و مبلمان تاریخی – را به‌صورت آنلاین منتشر کرده است. عموم مردم می‌توانند این مدل‌ها را دانلود کرده و برای پروژه‌های خلاقانه یا آموزشی استفاده کنند. حتی افرادی که چاپگر سه‌بعدی ندارند، می‌توانند از خدمات چاپ سفارشی بهره ببرند.

Met از سال ۱۸۷۲ هنرمندان را به بازآفرینی آثار تشویق کرده و اکنون این سنت با استفاده از فناوری‌های سه‌بعدی ادامه یافته است. در معرفی مجموعه آنلاین آمده است:

«ما همه را تشویق می‌کنیم تا از محتوای ما که نماینده میراث فرهنگی جهانی است استفاده کرده و آثار خلاقانه خود را خلق کنند.»

موزه The Science، لندن

در حوزه پزشکی، چاپ سه‌بعدی تحولی عظیم ایجاد کرده است. موزه علوم لندن در نمایشگاه جدید «گالری پزشکی» که در سال ۲۰۱۹ افتتاح شد، مجموعه‌ای از اشیای مرتبط با این فناوری را به نمایش گذاشت.

یکی از نمونه‌های شاخص، بازتولید کلیه سه‌ساله‌ای به نام Lucy Boucher بود. پزشکان بیمارستان Guys and St. Thomas با استفاده از اسکن سه‌بعدی و چاپ مدل دقیق کلیه، توانستند عمل پیوند پیچیده‌ای را با موفقیت انجام دهند. این مدل‌ها نه‌تنها برای تیم جراحی، بلکه برای خانواده نیز ارزش آموزشی داشتند. پس از عمل، خانواده این مدل‌ها را به موزه علوم اهدا کردند تا داستانی از پزشکی نوین روایت شود.

موزه تاریخ The Manacor، اسپانیا

این موزه در جزیره Mallorca قرار دارد و در سال ۲۰۱۸ نمایشگاهی ویژه از اشیای چاپ‌شده سه‌بعدی برگزار کرد. در این نمایشگاه، ۱۲ شیء تاریخی بازتولید و برای لمس بازدیدکنندگان ارائه شد. برخلاف نسخه‌های اصلی که پشت شیشه قرار داشتند، نسخه‌های چاپی آزادانه قابل لمس بودند. این پروژه به بازدیدکنندگان نابینا تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد ارائه کرد. مدل‌های سه‌بعدی همچنان به‌صورت آنلاین در دسترس‌اند.

موزه The Semitic، دانشگاه Harvard

در سال ۲۰۱۲، باستان‌شناسان موزه Semitic از چاپ سه‌بعدی برای بازسازی مجسمه‌ی سرامیکی یک شیر استفاده کردند. این مجسمه متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش و مربوط به شهر باستانی Nuzi در میان‌رودان بود که طی حمله‌ای تخریب شده بود.

تکه‌های باقی‌مانده با صدها عکس دیجیتالی بازسازی شدند و برای قسمت‌های ناقص از اسکن مجسمه‌های مشابه کمک گرفته شد. در نهایت مدل سه‌بعدی چاپ و به نمایش گذاشته شد. Joseph Greene، باستان‌شناس این پروژه، می‌گوید:

«مدل‌سازی سه‌بعدی، چه با چاپ چه بدون آن، راهی عالی برای مطالعه، حفاظت و آموزش از طریق اشیاء است.»

جدول مزایا و معایب چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها

نتیجه‌گیری؛ آینده چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها

چاپ سه‌بعدی در موزه‌ها دریچه‌ای تازه برای حفظ، آموزش و دسترس‌پذیری میراث فرهنگی گشوده است. این فناوری باعث می‌شود آثار شکننده و ارزشمند بدون خطر آسیب در اختیار بازدیدکنندگان قرار گیرند. افراد نابینا، دانش‌آموزان، بیماران و بسیاری دیگر می‌توانند از تجربه‌های جدیدی بهره‌مند شوند که پیش‌تر امکان‌پذیر نبود.

هرچند مسائل مربوط به اصالت آثار و کپی‌رایت همچنان چالش‌برانگیز است، اما اگر این فناوری در کنار ابزارهای سنتی حفاظت و آموزش به‌کار گرفته شود، می‌تواند ارزش بی‌بدیلی به موزه‌ها بیفزاید. در نهایت، چاپ سه‌بعدی آینده‌ای هیجان‌انگیز برای موزه‌ها رقم می‌زند؛ آینده‌ای که در آن مرز میان گذشته و فناوری نوین از همیشه باریک‌تر خواهد.